Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης στις διάφορες ηλικίες;
Τα συμπτώματα της παιδικής κατάθλιψης διαφέρουν αρκετά από εκείνα των ενηλίκων, γιατί τα παιδιά λόγω του αναπτυξιακού τους επιπέδου δεν είναι σε θέση να εκφράζουν συναισθήματα θλίψης, απόγνωσης και απελπισίας, όπως οι ενήλικοι. Επομένως, τα συμπτώματα κατάθλιψης στα παιδιά αλλάζουν ανάλογα με την ηλικία τους και το αναπτυξιακό τους επίπεδο.
Καταθλιπτικά συμπτώματα στη βρεφική ηλικία
Η διάγνωση καταθλιπτικών συμπτωμάτων στη βρεφική ηλικία απαιτεί μεγάλη προσοχή και πρέπει να γίνεται από έμπειρο κλινικό γιατί τα συμπτώματα κατάθλιψης μοιάζουν αρκετά με συμπτώματα του αυτισμού.
- Συναισθηματική ατονία.
Το βρέφος δεν έχει διάθεση να ασκεί τις αισθητηριακές του ικανότητες, δηλαδή να κοιτάει, να ακούει, να μυρίζει, να κινείται, να γνωρίζει, να λειτουργεί και να προοδεύει.
- Μειωμένες κινητικές πρωτοβουλίες.
Το βρέφος δεν μιμείται και επαναλαμβάνει τις ίδιες δραστηριότητες. Πολλές φορές απομονώνεται και κουνιέται μπρος πίσω (rocking).
- Φτωχή αλληλεπιδραστική σχέση με τη μητέρα, ο οποία χαρακτηρίζεται από δυσκολίες / αποτυχία επικοινωνίας, έλλειψη πρωτοβουλιών και προτροπών.
Καταθλιπτικά συμπτώματα στην παιδική ηλικία
Μεγαλώνοντας, το παιδί αποκτά όλο και περισσότερο την ικανότητα λεκτικής έκφρασης των συναισθημάτων του. Τα καταθλιπτικά παιδιά εκφράζουν συχνά αισθήματα πλήξης και «βαρεμάρας» και δε δραστηριοποιούνται στον ίδιο βαθμό με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας.
Επίσης, παρουσιάζονται συμπτώματα όπως:
- μαθησιακές δυσκολίες, μείωση της σχολικής επίδοσης ως και σχολική αποτυχία
- προβλήματα συγκέντρωσης και απόσπαση προσοχής, καθώς και αναποφασιστικότητα
- αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες (αύξηση ή μείωση της όρεξης ή της κατανάλωσης τροφών)
- διαταραχές ύπνου
- υπερβολικά συναισθήματα ενοχής και ανικανότητας
- έλλειψη ενθουσιασμού και κινήτρου
- υποτίμηση του εαυτού του
- απομάκρυνση από φίλους
- προβλήματα στη δημιουργία και διατήρηση κοινωνικών σχέσεων
- μείωση δραστηριοτήτων από τις οποίες αντλούσε ευχαρίστηση στο παρελθόν
- ευερεθιστότητα και εκνευρισμός
- εξαιρετικά χαμηλό βαθμό αντοχής μίας απογοήτευσης
- χαμηλή ενεργητικότητα
- ψυχοσωματικά συμπτώματα (ενούρηση, πόνοι στομάχου και κοιλιακά άλγη, πονοκέφαλο κτλ.)
Εφηβεία και κατάθλιψη
Ο συναισθηματικός κόσμος του εφήβου χαρακτηρίζεται από πλήθος συναισθημάτων, συμπεριλαμβάνοντας αισθήματα όπως απογοήτευση, ενοχή, ντροπή, ανασφάλεια, θυμό και φόβο, αλλά από την άλλη πλευρά και εξάρσεις πάθους και «μεγαλομανίας», καθώς και υπερβολικό ενθουσιασμό και υπεροψία. Αυτά τα αισθήματα μπορούν να αλλάξουν πολύ απότομα και μαζί τους και η διάθεση του εφήβου. Οι έφηβοι απομονώνονται πολύ συχνά και βιώνουν αισθήματα θλίψης και απαισιοδοξίας.
Όλες αυτές οι εκδηλώσεις συναισθημάτων βρίσκονται στα φυσιολογικά πλαίσια της εφηβείας και πολλές φορές είναι πολύ δύσκολο να διακρίνει κανείς πότε ένας έφηβος παρουσιάζει δυσθυμία ή ακόμα και μια καταθλιπτική διαταραχή.
Ακόμη, ένας έφηβος με κατάθλιψη δεν παρουσιάζει όπως ο ενήλικας το χαρακτηριστικό καταθλιπτικό συναίσθημα, αλλά αντιθέτως δείχνει ευερέθιστος, γκρινιάζει συνεχώς και γενικά φαίνεται πως «όλα του φταίνε».
Συμπτώματα δυσθυμίας ή μείζουσας κατάθλιψης στην εφηβεία:
- μείωση δραστηριοτήτων από τις οποίες αντλούσε ευχαρίστηση στο παρελθόν.
- μείωση δραστηριοτήτων που απαιτούν ενέργεια. Ο έφηβος δηλώνει κουρασμένος με αποτέλεσμα την ψυχοκινητική του επιβράδυνση.
- αδιαφορία και αίσθηση βαρεμάρας για τα πάντα.
- εξαιρετικά χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- μείωση των σχολικών επιδόσεων και μερικές φορές εμφάνιση σχολικής φοβίας.
- εμφάνιση διαταραχών διαγωγής.
- ιδεασμός αυτοκτονίας και επιθυμία θανάτου.
- αυξημένη επιθετικότητα ιδιαίτερα στα αγόρια και διαταραχές σεξουαλικής συμπεριφοράς πιο συχνά στα κορίτσια.
Η εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων οδηγεί τον έφηβο συχνά στη χρήση ουσιών, στην απελπισμένη προσπάθεια επούλωσης των αβάστακτων για αυτόν αισθημάτων και μπορεί να καταλήξει ακόμα και στην αυτοκτονία. Για αυτό το λόγο, αν οι γονείς ή άλλα άτομα που συναναστρέφονται με το παιδί υποψιάζονται την ύπαρξη κατάθλιψης, πρέπει να αναζητήσουν άμεσα εξειδικευμένη βοήθεια προκειμένου να γίνει έγκαιρη διάγνωση της. Η κατάθλιψη αντιμετωπίζεται ψυχοθεραπευτικά πολύ αποτελεσματικά, ορισμένες φορές σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή.