Τί είναι η διεκδικητική συμπεριφορά;
Η διεκδικητική συμπεριφορά είναι ΑΝΤΙΘΕΤΗ με:
- βίαιη συμπεριφορά
- επιθετική συμπεριφορά
- την εκμετάλλευση
- την παραβίαση των δικαιωμάτων των άλλων,
αλλά είναι ο ευθύς, ειλικρινής και κατάλληλος τρόπος έκφρασης της γνώμης, των «πιστεύω», των αναγκών και των συναισθημάτων του ατόμου. Το άτομο υπερασπίζεται δηλαδή τα δικαιώματά του χωρίς εντούτοις να εκφράζει άρνηση για τα δικαιώματα των άλλων. Αντιθέτως, δείχνει σεβασμό για τα δικά του δικαιώματα, αλλά και για τις ανάγκες του άλλου. Οι άλλοι μπορεί να μην πάρουν την απάντηση που επιθυμούν από το διεκδικητικό άτομο, αλλά τους έχει μεταχειριστεί με αξιοπρέπεια.
Το διεκδικητικό άτομο είναι σε θέση να:
- δημιουργήσει λειτουργικές διαπροσωπικές σχέσεις.
- προστατέψει τον εαυτό του από την εκμετάλλευση, την επιθετικότητα και τη βία των άλλων.
- παίρνει αποφάσεις και να κάνει επιλογές που αφορούν τη ζωή του.
- εκφράσει λεκτικά και μη λεκτικά ένα μεγάλο φάσμα συναισθημάτων, τόσο θετικών όσο και αρνητικών.
ΧΩΡΙΣ:
- να αισθάνεται ιδιαίτερο άγχος ή ενοχή για αυτό.
- να καταπατά τα δικαιώματα των άλλων.
Αντιθέτως, το επιθετικό άτομο:
- Αναγνωρίζει μόνο τα δικά του δικαιώματα και τις δικές του ανάγκες.
- Εκφράζει συναισθήματα με ακατάλληλο τρόπο, που παραβιάζει τα δικαιώματα του άλλου.
- Στοχεύει στην κυριαρχία του και στη «νίκη», εξαναγκάζοντας το άλλο άτομο σε ήττα.
- Εκδηλώνει:
- Λεκτική βία με διάφορες προσβλητικές εκφράσεις και με τον εξευτελισμό και τη μείωση του άλλου για να ικανοποιήσει τα αιτήματά του, ακόμα και σε βάρος της αξιοπρέπειας άλλων ανθρώπων.
- Θυμό, ενδεχομένως σε συνδυασμό σωματική βία ,απέναντι σε άτομα που είναι λιγότερο ικανά να εκφράσουν τα δικαιώματα και τις ανάγκες τους.
- Θέλει να κυριαρχεί στις συζητήσεις, χωρίς να αφήνει τους άλλους να μιλούν.
- Συνεχίζει να επιτίθεται και να ασκεί κριτική, ακόμα και μετά την υποχώρηση των συνομιλητών του.
- Προσπαθεί γενικά να επιβληθεί με τα μη λεκτικά μηνύματα (π.χ. επίμονο βλέμμα, δυσανάλογη δυνατή φωνή)
- Η ομιλία εμπεριέχει στοιχεία σαρκασμού.
- Η στάση του σώματος είναι υπερβολική και απειλητική (π.χ. δείχνει επίμονα το συνομιλητή του με το δείκτη).
Το μη- διεκδικητικό / παθητικό άτομο:
- Παραβιάζει τα δικά του δικαιώματα, καθώς δεν μπορεί να εκφράσει τα ειλικρινή του συναισθήματα και σκέψεις.
- Επιτρέπει στους άλλους να παραβιάζουν τα δικά του δικαιώματα.
- Το μήνυμα της μη διεκδικητικής συμπεριφοράς είναι: «εγώ δε μετράω», «μπορείς να με χρησιμοποιήσεις», « τα συναισθήματά μου δεν έχουν αξία – μόνο τα δικά σου», «εγώ είμαι ένα τίποτα – εσύ είσαι ανώτερος».
- Στόχος είναι η ευχαρίστηση των άλλων και η αποφυγή οποιασδήποτε τριβής.
- Αισθάνεται μεγάλο άγχος και δεν έχει κοινωνικές δεξιότητες σε επαρκή βαθμό.
- Τείνει να «μαζεύει» τα συναισθήματά του, είτε αυτά είναι θετικά είτε αρνητικά.
- Δεν είναι σε θέση να ζητήσει με κατάλληλο τρόπο την ικανοποίηση των αιτημάτων του.
- Γίνεται συχνά θύμα των άλλων, επειδή δεν μπορεί να τους αρνηθεί τα δικά τους αιτήματα.
- Κρατά πολύ συχνά απολογητική στάση.
- Ζητά πολύ συχνά συγνώμη ακόμη κι όταν δεν το εννοεί πραγματικά ή ακόμη κι όταν δεν έχει σφάλει στα αλήθεια.
- Έχει την τάση να αισθάνεται μελαγχολικό.
- Κρίνει τον εαυτό του με άσχημο τρόπο.
- Πιστεύει ότι βρίσκεται στο έλεος των άλλων.
- Δείχνει νευρικότητα και ανησυχία.
- Η στάση του σώματος, το βλέμμα του και η χρήση χειρονομιών υποδηλώνουν αδυναμία, άγχος, αυτο-υποτίμηση και μειώνουν την ισχύ των λεκτικών του μηνυμάτων.