Το παιδί μου τραυλίζει – Πώς μπορώ να το βοηθήσω;
Η διαταραχή του τραυλισμού απαιτεί πέρα από τη λογοθεραπευτική παρέμβαση και μία διεπιστημονική προσέγγιση από ομάδα επιστημόνων, η οποία περιλαμβάνει, ανάλογα με την περίπτωση ψυχολόγο, κοινωνική λειτουργό, παιδοψυχίατρο κ.α.
Στην πρώτη φάση της θεραπευτικής παρέμβασης, της αξιολόγησης, πρέπει να ληφθούν υπόψη το φύλο, το οικογενειακό ιστορικό (αν υπάρχει ή όχι στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον άλλο άτομο που παρουσιάζει δυσρυθμίες), η ηλικία έναρξης των συμπτωμάτων (αν η έναρξη γίνει σε ηλικία μικρότερη των 3;5 ετών, τότε οι πιθανότητες για «αυθόρμητη υποχώρηση» είναι πολύ σημαντικές), οι γενικότερες ικανότητες του παιδιού για τη διαχείριση των ήχων (φωνολογικές ικανότητες) και το είδος, η συχνότητα και η σοβαρότητα των δυσρυθμιών.
Στη συνέχεια διαμορφώνεται ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπευτικής παρέμβασης σε στενή συνεργασία με ψυχολόγο και όποιο άλλο ειδικό κρίνεται απαραίτητο στην εκάστοτε περίπτωση προσαρμοσμένο στις κοινωνικές και συναισθηματικές του ανάγκες.
Η συνεργασία τόσο με το στενό οικογενειακό περιβάλλον όσο και με το εκπαιδευτικό πλαίσιο είναι πάντα απαραίτητη.
Η ενημέρωση, εκπαίδευση και συμβουλευτική των γονέων είναι ένα μεγάλο μέρος του θεραπευτικού προγράμματος των παιδιών. Ως στόχο έχει την εγκατάσταση της σωστής ομιλίας και έκφρασης στους γονείς, ώστε να γίνονται πρότυπα για το παιδί που τραυλίζει, αλλά και την ενημέρωση τους για την σωστή αντιμετώπιση του του τραυλισμού που παρουσιάζει το παιδί τους.
Πώς πρέπει ο γονιός και ο εκπαιδευτικός να αντιμετωπίσουν τα επεισόδια τραυλισμού;
Όπως ήδη έχουμε αναφέρει, η έναρξη δυσρυθμιών παρουσιάζεται κυρίως κατά την προσχολική ηλικία (2ο -5ο έτος). Οι γονείς, λοιπόν, είναι οι πρώτοι που θα εντοπίσουν «ύποπτες συμπεριφορές» κατά την ομιλία του παιδιού. Αυτό αποτελεί μία κομβική στιγμή για την εξέλιξη που θα έχουν οι δυσρυθμίες αυτές.
Ο γονιός θα πρέπει να δώσει χρόνο στο παιδί προσχολικής ηλικίας παρατηρώντας την εξέλιξη των δυσρυθμιών, χωρίς να μεταδώσει στο παιδί την αγωνία του, διότι είναι πολύ πιθανό αυτό να αποτελέσει παράγοντα αύξησης των δυσρυθμιών. Το πιθανότερο ενδεχόμενο είναι να υπάρξει «αυθόρμητη υποχώρηση» των συμπεριφορών τραυλισμού μέσα στους επόμενους μήνες. Σε αντίθετη περίπτωση, θα πρέπει οι γονείς να απευθυνθούν σε κάποιον ειδικό, ώστε να αναπτυχθεί το κατάλληλο θεραπευτικό πρόγραμμα και να μην εγκατασταθούν οι παραπάνω δυσκολίες στην ομιλία του παιδιού. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και περιπτώσεις, που οι γονείς θα πρέπει άμεσα να απευθυνθούν σε κάποιο λογοθεραπευτή ή ψυχολόγο από τη στιγμή που θα εκδηλωθούν δυσκολίες στην ομιλία του παιδιού. Στις περιπτώσεις αυτές ανήκουν παιδιά σχολικής ηλικίας ή έφηβοι, οι οποίοι ποτέ στο παρελθόν δεν είχαν παρουσιάσει συμπεριφορά τραυλισμού. Θα πρέπει, λοιπόν, οι γονείς άμεσα να κινητοποιηθούν, ώστε να εντοπισθεί η αιτία που ξαφνικά πυροδότησε συμπεριφορές τραυλισμού και να αντιμετωπιστεί έγκαιρα.
Χρήσιμες συμβουλές για γονείς και εκπαιδευτικούς
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί, σε όποια ηλικία κι αν είναι το παιδί, θα πρέπει να τηρούν κάποιους βασικούς κανόνες επικοινωνίας μαζί του, με σκοπό να βοηθήσουν στη βελτίωση του τραυλισμού. Ενδεικτικά αναφέρονται παρακάτω μερικές συμβουλές για το πώς πρέπει οι γονείς να αντιμετωπίζουν ένα παιδί με τραυλισμό, για να το βοηθήσουν να βελτιώσει τη ροή της ομιλίας του.
- Υιοθετήστε έναν αργό και χαλαρό ρυθμό ομιλίας.
- Κάντε μεγαλύτερες παύσεις ανάμεσα στις λέξεις.
- Χρησιμοποιήστε απλό λεξιλόγιο, ανάλογο του επιπέδου του παιδιού.
- Χρησιμοποιήστε απλές συντακτικά προτάσεις.
- Περιμένετε να ολοκληρώσει τη φράση του, χωρίς να το διακόπτετε ή να το συμπληρώνετε. Μη δείχνετε ανυπομονησία ή αγανάκτηση, όταν προσπαθεί να ολοκληρώσει αυτό που θέλει να πει.
- Δώστε προσοχή μόνο στο περιεχόμενο αυτού που λέει και όχι στον τρόπο που το λέει.
- Παραβλέψτε τις στιγμές τραυλισμού και ενισχύστε την ομιλία του παιδιού όταν είναι ευχερής, π.χ. «Πολύ μου άρεσε αυτό που είπες!», ώστε να ενισχύεται η αυτοπεποίθηση του.
- Μην του κάνετε συνεχώς ερωτήσεις.
- Αφήστε λίγο χρόνο (2-3΄) μέχρι να απαντήσετε σε ερώτηση που σας έκανε το παιδί.
- Να είστε σε κοντινή επαφή μαζί του όταν συζητάτε, ώστε να διατηρείτε καλή βλεμματική επαφή.
- Να επαναλαμβάνετε αμέσως μετά το παιδί, προτάσεις που λέει και παρουσιάζουν δυσρυθμικά στοιχεία, με τρόπο χαλαρό, ευχερή και πιο αργό ρυθμό.
- Μειώστε την ταχύτητα της ομιλίας σας, ώστε να λειτουργήσει αποτελεσματικά για τη μείωση της ταχύτητας της ομιλίας του παιδιού.
- Δώστε περισσότερο χρόνο και να μην απαιτείτε μακροσκελείς απαντήσεις τις ημέρες που οι συμπεριφορές τραυλισμού είναι σε έξαρση.
- Εξασφαλίστε ένα ήρεμο οικογενειακό περιβάλλον.
- Τηρήστε, όλα τα μέλη της οικογένειας τους κανόνες σωστής επικοινωνίας.
- Αποφύγετε πίεση χρόνου και υπερβολικές απαιτήσεις από το παιδί. Είναι σημαντικό το παιδί που τραυλίζει να μη νιώθει πίεση και να έχει πάντα χρόνο για ασχολίες που του αρέσουν.
- Μη χρησιμοποιήστε φράσεις όπως «Πάρε μια βαθιά αναπνοή. - Μίλα πιο αργά. – Σκέψου πριν μιλάς.», γιατί αυτό αυξάνει το άγχος του παιδιού για την ομιλία του.
Στην θεραπευτική αντιμετώπιση του τραυλισμού υπάρχουν προγράμματα που έχουν φανεί πολύ αποτελεσματικά. Όπως σε κάθε περίπτωση έτσι και σε αυτή του τραυλισμού, οι γονείς μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο, όπως με την αναζήτηση βοήθειας, αλλά και με την συνεργασία τους με τους ειδικούς.