Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν το παιδί τους να προσαρμοστεί όσο γίνεται πιο εύκολα;
Ποια θα πρέπει να είναι η στάση των γονέων;
- Σίγουροι και αισιόδοξοι γονείς
Οι γονείς βιώνουν πολλές φορές άγχος, αμφιβολία και τύψεις, επειδή «αφήνουν» το παιδί τους στη φροντίδα άλλων και δεν είναι οι ίδιοι εκεί για να το φροντίσουν. Αναρωτιούνται αν πήραν τη σωστή απόφαση και βιώνουν αισθήματα όπως αγωνία, ανησυχία και ανασφάλεια, τα οποία μεταδίδονται άμεσα στο παιδί, καθώς τα παιδιά σε μεγάλο βαθμό αντιλαμβάνονται τον κόσμο αποκωδικοποιώντας και αφομοιώνοντας τα συναισθήματα των γονέων τους. Επομένως, η ομαλή προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο ξεκινάει από τους γονείς και από τα αισθήματα που αυτοί τρέφουν για αυτό το καινούριο βήμα του παιδιού.
Γονείς που δεν είναι πεπεισμένοι και αποφασισμένοι για το αν θα πρέπει το παιδί τους να πάει στο σχολείο ή διακατέχονται από συναισθήματα ανασφάλειας και ενοχής, επειδή θα το αποχωριστούν, δημιουργούν σύγχυση στο παιδί και δυσκολεύουν ή παρατείνουν τη φάση της προσαρμογής του στο νέο περιβάλλον. Έτσι, απαραίτητη προϋπόθεση για την όσο γίνεται ομαλότερη προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο είναι να εισπράττει το παιδί σιγουριά και αισιοδοξία από τους γονείς για αυτό το σημαντικό για την εξέλιξή του βήμα.
Το παιδί έχει τα μάτια του στραμμένα πάνω στους γονείς του, για να βεβαιωθεί ότι θα είναι ασφαλές στο νέο του περιβάλλον και για να βεβαιωθεί ότι οι γονείς του έχουν εμπιστοσύνη στην ικανότητά του να προσαρμοστεί σε αυτό. Αυτή τη σιγουριά, το παιδί δεν την εισπράττει μόνο από τα λόγια των γονέων, αλλά πολύ περισσότερο από τα μη λεκτικά μηνύματα που αυτοί εκπέμπουν. Για αυτόν τον λόγο, οι γονείς πρέπει να δουλέψουν τους δικούς τους φόβους και το δικό τους άγχος αποχωρισμού από το παιδί, τις τυχόν ενοχές τους και να καλλιεργούν συνεχώς σε αυτό τη σιγουριά και την αισιοδοξία για αυτό το νέο βήμα. Σε αυτό, βοηθά η συνεχής επικοινωνία και συνεργασία, τόσο με το παιδαγωγικό προσωπικό και τη διεύθυνση, όσο και με τον/την ψυχολόγο του σχολείου, εφόσον υπάρχει.
- Καλλιέργεια της αυτονομίας και όχι υπερπροστασία
Η υπερπροστατευτικότητα των γονέων, αντί να «προστατεύει» το παιδί, το κρατά εξαρτημένο από αυτούς και εμποδίζει την ομαλή κοινωνικοποίησή του, καθώς και την απόκτηση εμπιστοσύνης στις δικές του ικανότητες. Οι γονείς, λοιπόν, θα πρέπει σε ασφαλή πλαίσια να καλλιεργούν την αυτονομία και την ανεξαρτησία των παιδιών τους και να τους περνούν το μήνυμα ότι πιστεύουν στις ικανότητές τους.
- Η κατάλληλη στιγμή
Μεγάλη σημασία έχει η επιλογή της κατάλληλης στιγμής που το παιδί θα πάει για πρώτη φορά στο σχολείο. Αν πρόκειται για παράδειγμα να γεννηθεί ένα αδελφάκι, πρέπει το παιδί να αρχίσει το σχολείο αρκετό χρόνο πριν τη γέννα, έτσι ώστε να μην εισπράξει την έναρξη του σχολείου ως απόρριψή του προς «όφελος» του μωρού.
Επίσης, πριν την ένταξή του παιδιού στο σχολείο, θα πρέπει να έχει βιώσει μικρής διάρκειας αποχωρισμούς από τους γονείς, γιατί η πρώτη μέρα στο σχολείο δεν πρέπει να είναι ταυτόχρονα και η πρώτη φορά που αποχωρίζονται το παιδί τους.
- Επικοινωνία και σχέση εμπιστοσύνης
Για να χτίσει το παιδί μια σχέση εμπιστοσύνης με τις δασκάλες του, βασική προϋπόθεση είναι η καλλιέργεια μιας σχέσης εμπιστοσύνης και συνεργασίας ανάμεσα στους γονείς, στο εκπαιδευτικό προσωπικό, στη διεύθυνση του σχολείου και στον/στην ψυχολόγο του σχολείου. Γι’ αυτό το λόγο, είναι σκόπιμο οι γονείς να επιδιώκουν τη γνωριμία με τον εκπαιδευτικό του παιδιού τους και να εκμεταλλεύονται κάθε ευκαιρία ενημέρωσης για την πορεία και την εξέλιξη του παιδιού (συγκέντρωση γονέων, προγραμματισμένο ραντεβού με τον εκπαιδευτικό). Επίσης, είναι πολύ χρήσιμο ένα ατομικό ραντεβού με τον /την ψυχολόγο του σχολείου, στο οποίο μπορούν να συζητηθούν θέματα που αφορούν τη γενικότερη ανατροφή και διαπαιδαγώγηση του παιδιού.
- Ενημέρωση για σημαντικά γεγονότα της οικογένειας
Για την όσο γίνεται καλύτερη προσαρμογή του παιδιού στο σχολείο, αλλά και γενικότερα για την ομαλή εξέλιξή του, βοηθά ιδιαίτερα η ενημέρωση του εκπαιδευτικού σχετικά με το παιδί, δηλαδή: τί του αρέσει, τί δεν του αρέσει, τί το ενδιαφέρει, τις συνήθειές του στο φαγητό και στον ύπνο κ.τ.λ. Οι γνώσεις αυτές βοηθούν τους παιδαγωγούς να πλησιάσουν το κάθε παιδί με τον πιο καταλληλότερο τρόπο, έτσι ώστε το παιδί να εισπράττει ότι γνωρίζουν για αυτό είναι «δικοί του άνθρωποι» και συνεπώς, να νιώθει ασφάλεια και σιγουριά μαζί τους. Οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ενημερώνονται επίσης, για τυχόν οικογενειακά προβλήματα (χωρισμός, διαζύγιο, απώλεια αγαπημένου προσώπου κ.τ.λ.), που μπορεί να επηρεάζουν την ψυχολογία και τη συμπεριφορά του παιδιού, έτσι ώστε να το πλησιάζουν κατάλληλα και με διακριτικότητα και να ενημερώνουν τους γονείς για τυχόν αντιδράσεις του.
Πώς μπορούν οι γονείς να προετοιμάσουν το παιδί τους για τον παιδικό σταθμό;
Προϋπόθεση για την ομαλή ένταξη του παιδιού στη σχολική ζωή είναι η έγκαιρη και κατάλληλη προετοιμασία του από το σπίτι με διάφορους τρόπους, όπως:
- Επίσκεψη των γονέων στο σχολείο
Καλό θα ήταν να έχουν επισκεφτεί το σχολείο πρώτα και οι δύο γονείς, να έχουν δει τις εγκαταστάσεις του, τους χώρους που θα παίζει το παιδί τους, που θα τρώει, που θα κάνει διάλειμμα, που θα ξεκουράζεται, για να έχουν μια πλήρη εικόνα για το χώρο που θα περνάει το παιδί τους αρκετές ώρες της ημέρας του. Έτσι, καλλιεργείται η εμπιστοσύνη των γονέων στο σχολείο, που θα εμπιστευτούν το παιδί τους και στη συνέχεια, μπορούν να περιγράψουν και στο ίδιο το παιδί με ενθουσιασμό το σχολείο του. Η πρακτική γνώση των χώρων του σχολείου θα ωφελήσει και αργότερα στις συζητήσεις που θα έχουν με το παιδί τους.
Όταν δηλαδή το παιδί θα μοιράζεται τα βιώματά του μαζί τους, εκείνοι θα μπορούν να έχουν ακριβή εικόνα για την «μεγάλη τσουλήθρα» που κατάφερε να ανέβει, για τα «ξύλινα παιχνίδια» στην αυλή που πήγε για πρώτη φορά ή για το «ατελιέ» που ζωγράφισε για πρώτη φορά με το πινέλο.
- Ενημέρωση για τις δραστηριότητες του σχολείου και επίσκεψη με το παιδί στο σχολείο
- Πολύ βοηθητικό είναι, οι γονείς να παρουσιάζουν τη φοίτηση στο σχολείο με ενθουσιασμό μεν, αλλά χωρίς υπερβολές και να κινούν την περιέργεια του παιδιού για το σχολείο. Μπορεί να του δίνουν κίνητρα για να πάει, όπως να του μιλούν για τους φίλους που θα γνωρίσει, τα παιχνίδια που θα παίξει, τα πράγματα που θα μάθει και στη συνέχεια, να επισκέπτονται μαζί με το παιδί το σχολείο.
- Η γνωριμία με το χώρο του σχολείου πριν ακόμα ξεκινήσει η συστηματική φοίτησή, θα βοηθήσει το παιδί να προσαρμοστεί πιο εύκολα στο καινούριο αυτό περιβάλλον, προσφέροντάς του την ευκαιρία να εξοικειωθεί σταδιακά.
- Καλό θα ήταν, σε μια ήρεμη στιγμή, όταν για παράδειγμα θα είστε χαλαροί «αγκαλίτσα» στον καναπέ, να κουβεντιάσετε με το παιδί σας τις «λεπτομέρειες» σχετικά με το ξεκίνημά του στο σχολείο, έχοντας ως προϋπόθεση πως ήδη έχετε προετοιμάσει το παιδί. Θα του εξηγήσετε ακριβώς, τί πρόκειται να συμβεί, χωρίς να δώσετε ιδιαίτερο «βάρος» και «σοβαρότητα» στο γεγονός αυτό. Θα κουβεντιάσετε απλά θέματα, όπως «θα ετοιμάσουμε την τσάντα που θα πάρεις μαζί σου στο σχολείο», «θα φορέσουμε τα αγαπημένα σου ρούχα» (και να τα έχετε έτοιμα…), αλλά και το γεγονός ότι «Θα πάμε μαζί στο σχολείο και εγώ θα φύγω μετά για να …. (πάω στη δουλειά μου/ να κάνω τις δουλειές του σπιτιού ….)».
Πρακτικές συμβουλές
Υπάρχουν επίσης πολλά μικρά πράγματα, που μπορείτε να κάνετε ώστε να νιώθει το παιδί καλά στο σχολείο, όπως:
- Φορέστε του άνετα ρούχα και όχι τα «καλά του», για να νιώθει και άνετα.
- Διαλέξτε μαζί του τα σχολικά είδη και τα ρούχα που θα φορέσει στο σχολείο.
- Γράψτε το όνομά του σε όλα τα ρούχα και τα πράγματά του. Αυτό είναι σημαντικό, γιατί η νηπιαγωγός τις πρώτες μέρες δεν μπορεί να γνωρίζει την τσάντα, το μπουφάν κ.τ.λ. του κάθε παιδιού. Το παιδί, όμως, το βοηθάει να νιώθει σιγουριά από την πρώτη στιγμή, αν η δασκάλα του «γνωρίζει» τα πράγματά του, όπως και η μαμά του.
- Μην του μιλάτε για «συναρπαστικά» και ενδιαφέροντα πράγματα που συνέβησαν στο σπίτι την ώρα που το παιδί σας ήταν στο σχολείο.
- Μην επεκτείνετε τις καλοκαιρινές διακοπές σας και τη «χαλαρή» ζωή μέχρι την τελευταία μέρα πριν το σχολείο. Δώστε ένα χρονικό διάστημα, μερικών ημερών τουλάχιστον, για να προσαρμοστεί το παιδί σας στους ρυθμούς της «καθημερινής» σας ζωής.
- Προσαρμόστε το «πρόγραμμα ύπνου» του παιδιού σταδιακά στις απαιτήσεις της καθημερινότητάς του.
- Περιορίστε σταδιακά τις καλοκαιρινές βόλτες και εξόδους προς το τέλος του καλοκαιριού, για να μη βγάζει το παιδί το συμπέρασμα πως «τώρα που άρχισε το σχολείο τελείωσαν οι βόλτες». Αντιθέτως θα πρέπει να περάστε το μήνυμα πως «αφού τελείωσαν οι διακοπές και οι βόλτες, πάμε σχολείο».