Πώς μιλάμε σε ένα παιδί για το θάνατο;

death in the family θάνατος στην οικογένεια
Όταν το παιδί υποβάλλει ερωτήσεις σχετικά με το θάνατο και το πένθος, οι πρώτες αντιδράσεις των γονέων είναι συνήθως αμήχανες και αναρωτιούνται τί πρέπει να του απαντήσουν. Η δυσκολία γίνεται ακόμα πιο μεγάλη, όταν συμβεί κάποιος θάνατος στο οικογενειακό περιβάλλον.
Ακόμα και από τις πολύ μικρές ηλικίες μπορούμε να ξεκινήσουμε σταδιακά να μιλάμε στα παιδιά για το θέμα του θανάτου. Η ίδια η ζωή μας δίνει πάρα πολλές ευκαιρίες για κάτι τέτοιο · οι αλλαγές που συμβαίνουν στη φύση κατά τη διάρκεια του χρόνου, η γέννηση και ο θάνατος των ζώων,  όλα αυτά αποτελούν γεγονότα που αν και δεν είναι τόσο επώδυνα όσο ένας θάνατος αγαπημένου προσώπου, μπορούν να εισάγουν ένα παιδί στην έννοια του τέλους, αλλά και της αρχής και να περάσουν το μήνυμα ότι όλα συζητιούνται και όλα αντιμετωπίζονται.
Σε ερωτήσεις του παιδιού σχετικά με τον θάνατο, ακούμε προσεκτικά το παιδί, απαντάμε την ερώτησή του ή την απορία του και αφήνουμε το παιδί να μας καθοδηγήσει για την πορεία της συζήτησης.
Όταν μία οικογένεια αντιμετωπίζει την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, πολλοί γονείς νιώθουν την επιθυμία να «προστατέψουν» τα παιδιά από αυτή την ομολογουμένως επίπονη πραγματικότητά και αυτό τους οδηγεί συχνά στο να αποκρύψουν την αλήθεια από αυτά ή στο να δημιουργήσουν διάφορα φανταστικά σενάρια για να δικαιολογήσουν την απουσία του θανόντος. Έτσι όμως και τα ίδια τα παιδιά οδηγούνται στην αποφυγή οποιονδήποτε σχετικών σχολίων και ερωτήσεων, με αποτέλεσμα να μην τους δίνεται τελικά ποτέ η δυνατότητα να συζητήσουν ειλικρινά για τον θάνατο και να προετοιμαστούν σταδιακά για όλες τις αναπόφευκτες απώλειες που θα χρειαστεί να αντιμετωπίσουν στη ζωή τους.
Οι γονείς δεν πρέπει να λένε ψέματα στα παιδιά όσον αφορά στην απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου. Με απλό τρόπο πρέπει να του λένε ότι το αγαπημένο τους πρόσωπο «πέθανε» και όχι ότι «κοιμήθηκε», γιατί κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε πιθανή και φυσικά λανθασμένη  ταύτιση του θανάτου με τον ύπνο. 
 Το ίδιο ισχύει και για την παραποίηση της αλήθειας με το να λένε οι γονείς ότι το άτομο που πέθανε έχει πάει σε μια μακρινή πόλη ή χώρα και θα μείνει εκεί για πάρα πολύ καιρό, γιατί, πέρα από μια ψευδή αντίληψη της πραγματικότητας, το παιδί μπορεί να νιώθει ότι αυτό το άτομο το εγκατέλειψε ή να περιμένει να γυρίσει. Σε πιθανά ερωτήματα του παιδιού ως προς το «Πού πήγε η γιαγιά;» είναι προτιμότερο οι γονείς να απαντούν με ειλικρίνεια υποστηρίζοντας πως «Δεν ξέρουμε ακριβώς» και να  μεταφέρουν  μια αισιόδοξη αντίληψη πως «Εκεί που είναι, είναι καλά και δεν υποφέρει πια».
Τα παιδιά πρέπει να αισθάνονται ελεύθερα να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματα που έχουν, χωρίς να νιώθουν άσχημα ή να ντρέπονται για αυτά. Σε αυτό θα βοηθηθούν, αν και οι γονείς μοιράζονται τη θλίψη και το πένθος μαζί τους ανάλογα με την ηλικία τους και τη συναισθηματική τους κατάσταση σε λογικά πλαίσια. Αντιθέτως, το να προσπαθούν να τα απομονώσουν από τα δικά τους συναισθήματα θλίψης και απόγνωσης για την απώλεια, έχει αρνητικές επιπτώσεις στα παιδιά. Τα παιδιά ξέρουν πάρα πολύ καλά πότε ο γονέας είναι θλιμμένος ή πότε περνάει μία κρίση. Οι προσπάθειες να αποκρύψουν έναν θάνατο στο οικογενειακό ή φιλικό περιβάλλον ή τα συναισθήματα που τους προκαλεί ο θάνατος αυτός, προξενούν αίσθημα εγκατάλειψης στο παιδί. Είναι προτιμότερο ένα παιδί να μάθει για το θάνατο από τους ίδιους τους θλιμμένους  γονείς του, παρά να αντιμετωπίσει την απόγνωση των γονέων του, χωρίς να ξέρει τον  λόγο.
Όταν οι γονείς είναι σε θέση να μεταβιβάσουν στο παιδί, σε λογικά πλαίσια, τη θλίψη τους, τα ερωτηματικά για το θάνατο, τις αναμνήσεις και το νόημα του πόνου, το παιδί  βρίσκει την ευκαιρία να εκφράσει ακίνδυνα τις ερωτήσεις που έχει και να μοιραστεί τα έντονα συναισθήματα θλίψης και μελαγχολίας με τους γονείς του.
Όμως σε καμία περίπτωση η θλίψη που εξωτερικεύουν οι γονείς μπροστά στο παιδί για τον θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου δεν πρέπει να είναι υπερβολική, ώστε να αγχώνει τελικά το παιδί. Την κατάρρευσή τους από κατάθλιψη και την απελπισία τους πρέπει να μοιραστούν οι γονείς με έναν καλό τους φίλο ή με έναν συγγενή και σε καμία περίπτωση με τα παιδιά τους.
Το σημαντικότερο και το πιο ανακουφιστικό μήνυμα που πρέπει να περάσουμε σε ένα παιδί που βιώνει τον βαθύ πόνο μίας απώλειας μέσα στην οικογένειά του είναι το γεγονός πως αυτό που νιώθει κάποια στιγμή θα περάσει. Οφείλουμε να δείξουμε στο παιδί την πίστη μας σε εκείνο πως θα καταφέρει να αντέξει την θλίψη που το βαραίνει, και πως θα συνεχίσει τελικά να ζει ευτυχισμένο κοντά στα υπόλοιπα αγαπημένα του πρόσωπα, κρατώντας ζωντανές μόνο τις όμορφες αναμνήσεις από τον θανόντα.

Περισσότερα

blog

Μεινετε ενημερωμενοι. Νεα, αποψεις και ενδιαφεροντα αρθρα

Χριστούγεννα και Πρωτοχρονιά - μέρες χαράς ή μελαγχολίας;

Αργοπορημένη προσέλευση γονέων και παιδιών στο σχολείο και στα μαθήματά τους – Μηνύματα που στέλνουν οι γονείς