Πώς καλλιεργούμε την υπευθυνότητα σε ένα παιδί;
Για να δούμε πώς μπορούμε να καλλιεργήσουμε την υπευθυνότητα του παιδιού μας, ίσως μας βοηθά να ξεκινήσουμε από την αντίθετη πλευρά – δηλαδή να δούμε ποιοι τρόποι διαπαιδαγώγησης κάνουν το παιδί να είναι ανεύθυνο.
Την ανευθυνότητα του παιδιού, την καλλιεργήσουμε όταν:
- συστηματικά «καλύπτουμε» το παιδί και δε βιώνει τις συνέπειες των πράξεών του συστηματικά ανεχόμαστε και δικαιολογούμε ανάρμοστη ή επιθετική συμπεριφορά από το παιδί με αποτέλεσμα να καλλιεργούμε ακριβώς αυτές τις συμπεριφορές
- διορθώνουμε ή «πληρώνουμε» για τα λάθη του παιδιού
- αναλαμβάνουμε τις υποχρεώσεις του παιδιού
- δίνουμε τις «μάχες» του παιδιού
- κάνουμε εμείς τις δουλειές που έχουμε αναθέσει στο παιδί
- το παιδί έχει προνόμια χωρίς να είναι συνεπές στις υποχρεώσεις του
- ο γονέας περιμένει το «τέλειο αποτέλεσμα», όπως το έχει φανταστεί ο ίδιος
- οι γονείς είναι υπερπροστατευτικοί και
- Έχουν την τάση να «προστατεύουν» το παιδί του από τις συνέπειες των πράξεών του
- Οδηγούν το παιδί «βήμα - βήμα» χωρίς το να αφήνουν να δοκιμάζει δικούς του τρόπους
- «Σερβίρουν» έτοιμες λύσεις και δεν αφήνουν το παιδί να βρει δικές του
- Αφαιρούν όλες τις δυνατότητες επιλογής από το παιδί.
- Εξασθενούν την πίστη του παιδιού τους στην ικανότητά του να λύσει τα δικά του προβλήματα
Μπορείτε να διδάξετε στο παιδί σας να είναι υπεύθυνο από πολύ μικρή ηλικία. Βασικός στόχος σας πρέπει να είναι το να βοηθήσετε το παιδί να γίνεται όλο και περισσότερο ανεξάρτητο. Αυτό σημαίνει πως θα πρέπει να υποστηρίζετε κάθε πρωτοβουλία του για πράγματα που προσπαθεί να κάνει μόνο του και να του δείξετε ότι πιστεύετε ότι μπορεί να τα καταφέρει. Δεχθείτε την καλύτερη προσπάθεια του παιδιού σας, ακόμα και αν το τελικό αποτέλεσμα δεν είναι αντάξιο των προσδοκιών σας.
Η υπευθυνότητα του παιδιού καλλιεργείτε επίσης όταν περάσετε το μήνυμα στο παιδί ότι αυτά που μπορεί να κάνει (να ντυθεί, να πλένεται κ.τ.λ.), τα περιμένετε να τα κάνει και έχει υποχρέωση να τα κάνει. Καθημερινά, αφήστε το να τρώει μόνο του, να ντύνεται μόνο του και να κάνει μόνο του ότι μπορεί, ίσως με μια μικρή βοήθεια από εσάς. Αναθέστε στο παιδί σας δουλειές, ώστε να μάθει να δουλεύει, έχοντας, όμως, κατά νου, πως θα χρειαστεί περισσότερος χρόνος για να ολοκληρωθούν αυτές οι δουλειές από ότι αν τις κάνατε εσείς. Για παράδειγμα, σίγουρα μπορείτε να μαζέψετε πολύ πιο γρήγορα εσείς οι ίδιοι τα παιχνίδιά του και το αποτέλεσμα θα είναι πολύ πιο ικανοποιητικό, αλλά είναι πολύ πιο σημαντικό να μάθει το παιδί να το κάνει μόνο του. Στο σημείο αυτό, η ενθάρρυνση και η ενίσχυση των προσπαθειών του παιδιού είναι απαραίτητες, όπως επίσης και η επιβράβευσή του.
Περάστε το μήνυμα ότι έχετε εμπιστοσύνη στις ικανότητές του και δώστε του το δικαίωμα να κάνει λάθη. Δείξτε στο παιδί την ικανοποίηση σας για το κάθε βήμα που κάνει, αφήνοντάς το, όμως, να έχει κάποιο λόγο σχετικό με το πώς θα κάνει μία «δουλειά» του.
Στην ανάπτυξη της υπευθυνότητας συμβάλλει επίσης ουσιαστικά, και η θετική στάση για την θέσπιση στόχων. Για να το πετύχετε αυτό, εκφράστε δικές σας προτάσεις για πιθανούς στόχους που μπορεί να θέσει το παιδί σας και τονίστε τα θετικά αποτελέσματα που θα έχει η επίτευξή τους.