Απώλεια αγαπημένου προσώπου στην οικογένεια
Ο θάνατος αποτελεί μέρος της καθημερινής μας ζωής, μία αναπόφευκτη πραγματικότητα που όλοι θα αντιμετωπίσουμε κάποια στιγμή.
Όταν αυτός προκύπτει μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον, πολλοί γονείς αναρωτιούνται αν πρέπει να μιλήσουν στα παιδιά τους για αυτό, τί ακριβώς θα πρέπει να τους πουν και ποιες αντιδράσεις θα πρέπει να περιμένουν από αυτά.
Κάθε οικογένεια αποτελεί ένα «σύνολο» και κάθε γεγονός που επηρεάζει ένα ή περισσότερα μέλη του συνόλου αυτού έχει αντίκτυπο σε ολόκληρη την οικογένεια. Και αντίστροφα, όταν ένα γεγονός επιδρά στο σύνολο της οικογένειας, όλα τα μέλη της επηρεάζονται από αυτό. Όταν ένα μέλος της οικογένειας πεθαίνει, τότε αλλάζει η δομή της οικογένειας και παύει να είναι όπως την ήξεραν τα μέλη στο σύνολό της. Το πένθος είναι διπλό. Απαιτείται επομένως μία νέα ανακατανομή ρόλων και ευθυνών στα πλαίσια της «νέας» οικογένειας που διαμορφώνεται και η οποία δεν είναι όμοια με αυτήν που υπήρχε.
Στην τελική φάση της ζωής του αρρώστου, τα μέλη της οικογένειας βιώνουν μια διεργασία θρήνου, παρόμοια με εκείνη που βιώνει ο άρρωστος που προετοιμάζεται ψυχολογικά για τον επικείμενο θάνατό του.
Χαρακτηριστικά:
- Αυξημένο άγχος που οφείλεται στην αίσθηση αδυναμίας και ανημποριάς των ανθρώπων να ανατρέψουν τις συνθήκες που οδηγούν στον θάνατο.
- Διαρκής ενασχόληση με σκέψεις που αφορούν τον θάνατο του αρρώστου, αλλά και προβληματισμούς σχετικά με τον δικό τους θάνατο.
- Έντονα αμφιθυμικά συναισθήματα που εκδηλώνονται για παράδειγμα με την επιθυμία να επιβιώσει ο άρρωστος, αλλά και την ευχή να πεθάνει για να μην υποφέρει.
- Προοδευτική συναισθηματική παραίτηση από τα όνειρα, τις ελπίδες και τις προσδοκίες που είχαν για το άτομο και τη σχέση τους μαζί του. Δεν εγκαταλείπεται ο ίδιος ο άρρωστος, αλλά η εικόνα ενός ατόμου που δε θα γιατρευτεί ποτέ, ενός ατόμου που μελλοντικά δεν θα αποτελεί πλέον μέλος της οικογένειας και δεν θα συμπεριλαμβάνεται στα σχέδια και στα όνειρά της.
- Έντονο προβληματισμό και προγραμματισμό σχετικά με τις άμεσες ή απώτερες συνθήκες ζωής που θα προκύψουν μετά το θάνατο του αρρώστου (π.χ. Πώς θα αντιδράσω στην κηδεία; Πώς θα είναι η ζωή μας από εδώ και εμπρός;). Αυτές οι σκέψεις προκαλούν ενοχές, αυξάνοντας τον ψυχικό πόνο των συγγενών.
Όσο και να το θέλουν οι γονείς, όλα αυτά τα αισθήματα δεν μπορούν να τα κρατήσουν μακριά από το παιδί τους. Τα παιδιά διαισθάνονται πότε οι γονείς είναι λυπημένοι ή πότε υπάρχει μία κρίση στην οικογένεια.
Οι γονείς πρέπει να βρουν έναν τρόπο από τη μία πλευρά να προστατέψουν τα παιδιά τους από αισθήματα που μπορεί να τα πληγώσουν και να έχουν αρνητικές επιδράσεις σε αυτά και από την άλλη να μοιραστούν, σε κάποια πλαίσια βέβαια, τη λύπη τους μαζί τους ανάλογα με την ηλικία τους, την ψυχολογική τους κατάσταση και την ψυχοσύνθεσή τους.