Μέθοδοι
Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς/Applied Behavior Analysis (ABA)
Η Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς (ΕΑΣ) είναι μία ευρέως διαδεδομένη πρώιμη και εντατική παρέμβαση. Τα προγράμματα που στηρίζονται στην ΕΑΣ λειτουργούν εδώ και πολλά χρόνια στο εξωτερικό, ιδιαίτερα στις Η.Π.Α. και στη Γερμανία και έχουν αποδείξει πειραματικά επανειλημμένα θεαματικά αποτελέσματα στη θεραπεία της αυτιστικής διαταραχής.
Η ΕΑΣ εφαρμόζει με συστηματικό τρόπο μεθόδους που προέρχονται από τη θεραπεία συμπεριφοράς και έχει στόχο τη βελτίωση της συμπεριφοράς και της ποιότητας ζωής του ανθρώπου με δυσκολίες μάθησης. Στοχεύει τόσο στην εκπαίδευση ατόμων σε τομείς που θεωρούνται κοινωνικά σημαντικοί όσο και στην αντιμετώπιση/επίλυση ακατάλληλων ή δυσπροσάρμοστικών συμπεριφορών που μπορούν να προκύπτουν στα άτομα αυτά.
Βασίζεται στις γενικές αρχές του συμπεριφορισμού, που θεωρεί ότι οι συμπεριφορές του ανθρώπου διαμορφώνονται και συντηρούνται κατά ένα μεγάλο βαθμό ανάλογα με τα γεγονότα που προηγούνται και έπονται της συγκεκριμένης συμπεριφοράς και κατά συνέπεια από τις συσχετίσεις τους.
Παράδειγμα 1
Γεγονός που προηγείται «Μαρία, δείξε μου την μπάλα»Συμπεριφορά Η Μαρία δείχνει την μπάλα.Γεγονότα που είναι πιθανό να ακολουθήσουν(επιλογές)1. «Μπράβο Μαρία, τα έκανες πολύ καλά». 2. «Μπράβο Μαρία, τέλεια! Τώρα πάρε ένα μπισκότο». 3. Αγνόηση της αντίδρασης της Μαρίας. 4. «Όχι, Μαρία, αυτή δεν είναι η μπάλα».
Ανάλογα με την αντίδραση που ακολουθεί αυτή την επιθυμητή συμπεριφορά, δηλαδή ότι η Μαρία δείχνει την μπάλα, αυξάνεται ή μειώνεται η πιθανότητα να επαναλαμβάνει η Μαρία αυτή την επιθυμητή συμπεριφορά. Πιο αναλυτικά, η ΕΑΣ στηρίζεται στην ενίσχυση, δηλαδή στην επιβράβευση του παιδιού, ως θεμελιώδους λίθου στα προγράμματά της για την εκμάθηση καινούριων δεξιοτήτων, αλλά και για την τροποποίηση ακατάλληλων, μη-λειτουργιών ή κοινωνικά μη- αποδεκτών αντιδράσεων του παιδιού, αφού θεωρείται ότι η απόκτηση δεξιοτήτων, γνώσεων και κοινωνικά αποδεκτής εικόνας συντελεί καθοριστικά στην υποχώρηση των προβλημάτων συμπεριφοράς.
Παράδειγμα 2
Γεγονός που προηγείται Ο Γιώργος αυτό-απασχολείται με ένα παζλ.Συμπεριφορά Μετά από 5 λεπτά παίρνει τα κομμάτια και τα πετάει στα άλλα παιδιά, γιατί έχει βαρεθεί το παιχνίδι.Γεγονότα που είναι πιθανό να ακολουθήσουν (επιλογές)1. Τα παιδιά γελάνε και αρχίζουν και αυτά να πετάνε παιχνίδια. 2. Η δασκάλα παίρνει το παζλ και του δίνει ένα πιο ελκυστικό παιχνίδι. 3. Η δασκάλα τον εμποδίζει να πετάει τα κομμάτια του παζλ, τον παροτρύνει να ζητήσει ένα άλλο παιχνίδι με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο και του δίνει στη συνέχεια αυτό που ζητάει.
Ανάλογα με την αντίδραση που ακολουθεί τη διασπαστική αυτή συμπεριφορά, το ότι δηλαδή ο Γιώργος πετάει τα κομμάτια του παζλ στα παιδιά, αυξάνεται ή μειώνεται η πιθανότητα να επαναλαμβάνει ο Γιώργος αυτή την ακατάλληλη, κοινωνικά μη αποδεκτή συμπεριφορά.