Ποια είναι τα συμπτώματα της διαταραχής
Πόσο συχνή είναι η διαταραχή και πότε εμφανίζεται;
Η διαταραχή μετατραυματικού στρες ανήκει στην κατηγορία των αγχωδών διαταραχών και εκδηλώνεται στο 1-3% του γενικού πληθυσμού που έχουν προηγουμένως εκτεθεί σε οδυνηρά ψυχοτραυματικά γεγονότα.
Η διαταραχή μπορεί να εμφανιστεί από εβδομάδες έως και χρόνια μετά από την τραυματική εμπειρία και προκαλεί κλινικά σημαντική έκπτωση στη λειτουργικότητα του ατόμου σε κοινωνικό, επαγγελματικό και σε άλλα σημαντικά επίπεδα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της διαταραχής;
Τα συμπτώματα της διαταραχής κατατάσσονται σε τρεις βασικές ομάδες:
1. Επίμονη αναβίωση του τραύματος, με συμπτώματα όπως:
- Οδυνηρή αναβίωση μέσω σκέψεων ή εικόνων ("flashback") του τραυματικού γεγονότος, πολλές φορές με πολύ μεγάλη «ζωντάνια».
- Επανειλημμένα ενοχλητικά όνειρα του γεγονότος (εφιάλτες.)
- Αναβίωση της τραυματικής εμπειρίας, ενδεχομένως και με παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις.
- Έντονα αρνητικά συναισθήματα στη θύμηση του τραυματικού γεγονότος.
- Σωματικές αντιδράσεις κατά την έκθεση σε εσωτερικές ή εξωτερικές νύξεις που συμβολίζουν ή μοιάζουν με χαρακτηριστικά του τραύματος όπως: ένταση, υπερδιέγερση αλλά και κούραση, εξάντληση, σωματικοί πόνοι, ταχυκαρδία, διαταραχές στην πρόσληψη τροφής, διαταραχές ύπνου
2. Επίμονη αποφυγή ερεθισμάτων που συνδέονται με το τραύμα, με συμπτώματα όπως:
- Συστηματική αποφυγή καταστάσεων ή ερεθισμάτων (σκέψεις, αισθήματα, ανθρώπους, τόπους, συζητήσεις) που συνδέονται, ακόμα και συμβολικά, με το τραυματικό γεγονός.
- Ανικανότητα ανάκλησης μιας σημαντικής πλευράς του τραυματικού γεγονότος.
3. Επίμονα συμπτώματα αυξημένης διεγερσιμότητας, συναισθηματικής φόρτισης και απελπισίας, όπως:
- Διαταραγμένος ύπνος.
- Καταθλιπτικά συμπτώματα.
- Αδυναμία συγκέντρωσης.
- Αντίδραση πανικού σε υπενθυμίσεις του τραυματικού γεγονότος.
- Ευερεθιστότητα και επιθετικότητα
- Έντονη ψυχολογική πίεση, ενόχληση και σωματική αντίδραση από ερεθίσματα, καταστάσεις που θυμίζουν, συμβολίζουν ή παραπέμπουν στο τραυματικό γεγονός (π.χ. ταινία που δείχνει έναν βιασμό, ήχοι συναγερμού κ.τ.λ.)
- Μείωση του ενδιαφέροντος ή της συμμετοχής σε σημαντικές δραστηριότητες και δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, οι οποίες εκδηλώνονται με αυξημένες συγκρούσεις, κοινωνική απόσυρση, αποξένωση και έλλειψη εμπιστοσύνης.
- Περιορισμένο εύρος του συναισθήματος (π.χ. το άτομο αδυνατεί να βιώνει αισθήματα αγάπης), καθώς και αδυναμία ή άρνηση του ατόμου να κάνει θετικά σχέδια για το μέλλον του (π.χ. ότι θα σταδιοδρομήσει επαγγελματικά, θα παντρευτεί κ.τ.λ.).
- Αυξημένη αντίδραση ξαφνιάσματος.
- Γνωστικές αντιδράσεις όπως: σύγχυση, αποπροσανατολισμός, αποπροσωποποίηση και αποπραγματοποίηση (αίσθηση ότι ο κόσμος δεν είναι αληθινός / αίσθηση ότι είναι αποκομμένο από το σώμα του και μη- αληθινό)
Πώς μπορούν να βοηθήσουν η οικογένεια και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον;
Μετά από ένα τραυματικό γεγονός, το πάσχον άτομο μπορεί να αισθάνεται συναισθηματικά μουδιασμένο και αποπροσανατολισμένο. Σε αυτό το στάδιο, είναι πολύ πιθανό να μη νιώθει έτοιμο να μιλήσει για το τραυματικό γεγονός και να έχει ανάγκη κυρίως από ψυχολογική υποστήριξη και βοήθεια σε πρακτικά ζητήματα. Έτσι, οι συγγενείς και οι φίλοι μπορούν να βοηθήσουν το άτομο αφιερώνοντας χρόνο και ακούγοντας τί θέλει να πει για το γεγονός αυτό, βοηθώντας στις καθημερινές ασχολίες και γενικά όντας «διαθέσιμοι».