Ποιες είναι οι διαταραχές της φωνής;
Οι κατηγορίες των διαταραχών της φωνής διακρίνονται ανάλογα με την αιτιολογία σε οργανικές (ασθένειες λάρυγγα, ανατομικές ανωμαλίες λάρυγγα, ενδοκρινολογικές και νευρογενείς διαταραχές) και σε λειτουργικές διαταραχές της φωνής (υπερλειτουργικές και ψυχογενείς διαταραχές).
1) Οργανικές διαταραχές φωνής είναι διαταραχές φώνησης που οφείλονται σε οργανικές δυσλειτουργίες των οργάνων που παράγουν τη φωνή ή σε προβλήματα υγείας τα οποία μπορεί να επηρεάσουν και την περιοχή του λάρυγγα. Αποτελούνται από τις εξής τέσσερις υποκατηγορίες:
- Οι δομικές/κατασκευαστικές ανωμαλίες που μπορούν να είναι είτε εκ γενετής (ανωμαλία στον λαρυγγικό ιστό, ρινική παρεμπόδιση, υπερωϊοσχιστία, στένωση της φωνητικής οδού κ.τ.λ.) είτε επίκτητες (τραυματισμός-κάκωση του λάρυγγα, στένωση της φωνητικής οδού κ.τ.λ).
- Οι νευρογενείς διαταραχές που περιλαμβάνουν παραλύσεις/παρέσεις του άνω και κάτω λαρυγγικού νεύρου, σύνδρομα μετά από αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, παρκινσονισμό, χορεία, δυσπραξία/απραξία, σπασμωδική δυσφωνία κ.τ.λ.
- Οι ενδοκρινολογικές διαταραχές που σχετίζονται με διαταραχές φωνής είναι οι διαταραχές του θυρεοειδή, το μυξοίδημα, η αρρενοποίηση, η καθυστέρηση σεξουαλικής ανάπτυξης στα αγόρια, οι επιπτώσεις από φαρμακευτική θεραπεία.
- Οι ασθένειες του λάρυγγα που αφορούν αμιγώς λαρυγγικές ασθένειες (καλοήθες ή κακοήθες νεόπλασμα), ασθένειες που επηρεάζουν τον λάρυγγα, καθώς και φλεγμονώδεις καταστάσεις (χρόνια ή οξεία λαρυγγίτιδα, αυτοάνοσα νοσήματα, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αλλεργική αντίδραση κ.τ.λ.).
2) Λειτουργικές διαταραχές της φωνής είναι διαταραχές φώνησης που οφείλονται σε «κακή» φωνητική συμπεριφορά.
- Διακρίνονται στη δυσφωνία μυϊκής τάσης που δεν παρουσιάζει αλλαγές στην περιοχή του λάρυγγα (αυξημένη μυϊκή ένταση κατά τη φώνηση, ακατάλληλος τρόπος αναπνοής, αλλαγές της ποιότητας της φωνής κατά τη διάρκεια της ημέρας) και στη δυσφωνία μυϊκής τάσης που οδηγεί σε αλλαγές στην περιοχή του λάρυγγα (π.χ. φωνητικά οζίδια, οίδημα, πολύποδες, έλκη εξ επαφής, χρόνια λαρυγγίτιδα κ.τ.λ). Ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν άτομα που εργάζονται σε θορυβώδη ή τοξικά για τη φωνή περιβάλλοντα ή άτομα που κάνουν κατάχρηση φωνής π.χ. εκπαιδευτικοί, κομμωτές, οικοδόμοι, ιερείς, ηθοποιοί, τραγουδιστές κ.ά.
Παρακάτω αναλύονται κάποιες από τις πιο συνηθισμένες λειτουργικές διαταραχές φωνής:
Πολύποδες: Οι υγιείς φωνητικές πτυχές μπορούν να παρομοιαστούν με τις χορδές της κιθάρας, οι οποίες είναι λεπτές, λείες και η δόνηση τους παράγει ήχους. Αν για κάποιο λόγο εξαιτίας μιας δυνατής φωνής ή ενός έντονου βήχα τραυματιστεί η χορδή, από το σημείο που τραυματίστηκε προβάλλει ένα μικρό εξόγκωμα. Η επιδείνωση αυτού του μικροσκοπικού οιδήματος έχει ως αποτέλεσμα τη φλεγμονή στην περιοχή αυτή κι έτσι προκαλείται η διαταραχή του πολύποδα. Ο πραγματικός πολύποδας δε μπορεί ποτέ να θεωρηθεί κακοήθης όγκος, αλλά απαιτείται λεπτομερής έλεγχος, καθώς ένας φαινομενικά ακίνδυνος πολύποδας ενδεχομένως να κρύβει κάποια σοβαρότερη βλάβη (Εξαρχάκος, 2001).
Εκφυλιστικός πολύποδας: Το οίδημα του Reinke, το οποίο αποκαλείται και εκφυλιστικός πολύποδας, είναι το οίδημα των φωνητικών χορδών που προκαλεί η συλλογή υγρού στον επιφανειακό υμένα των φωνητικών χορδών. Συνήθως οφείλεται στη μακροχρόνια κακή χρήση της φωνής, στις ορμονικές αλλαγές, όπως ο υποθυρεοειδισμός, το κάπνισμα, η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση,κ.α.
Τα Φωνητικά οζίδια ή κομβία φωνητικών χορδών: προκαλούνται από κατάχρηση της φωνής ξεκινώντας ως ένας μικροσκοπικός τραυματισμός που σύντομα θα δημιουργήσει κάποια σοβαρή βλάβη και συνεχή βραχνάδα. Εντοπίζονται σε όλες τις ηλικίες και ειδικότερα σε ορισμένες επαγγελματικές ομάδες (τραγουδιστές, δάσκαλοι).
Ορώδης ψευδοκύστη: Αναφορικά με τη συγκεκριμένη πάθηση, η βλάβη εντοπίζεται σε μία από τις δύο φωνητικές χορδές, καθώς υφίσταται μία διόγκωση στο σημείο όπου εμφανίζεται το φωνητικό οζίδιο. Κύρια αιτία είναι η κατάχρηση της φωνής, η οποία αν και μπορεί να διαρκέσει μικρό χρονικό διάστημα είναι πολύ έντονη. Το φωνητικό οζίδιο μπορεί αυτούσια να εξαφανιστεί, αλλά επανεμφανίζεται και μεγαλώνει μετά από έντονη φωνητική κόπωση.
- Οι ψυχογενείς αιτίες, οι οποίες περιλαμβάνουν την κατάσταση άγχους, την αφωνία και την δυσφωνία, την ηβηφωνία, καθώς και τη φωνή τρανς ατόμων.